ژن های متعددی در ایجاد زمینه ژنتیکی ابتلا به دیابت نوع ۱ نقش دارند و عوامل محیطی متعددی مانند بیماری های ویروسی، پروتئین های شیرگاو و ترکیبات نیتروز اوره در بروز دیابت نوع ۱ مؤثرند.

علت دیابت نوع ۱

دیابت نوع ۱ که قبلاً به آن دیابت وابسته به انسولین (IDDM) می گفتند اغلب در بچه ها و جوانان مشاهده می شود. این بیماری ناشی از تخریب سلول های بتای جزایر لانگرهانس غده پانکراس می باشد که موجب فقدان یا کاهش انسولین مورد نیاز بدن برای ورود گلوکز به داخل سلول ها می گردد، دقیقاً مشخص نیست که چه عاملی باعث تخریب سلول های مترشحه انسولین در پانکراس می شود اما مجموعه ای از عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمونولوژیکی را مؤثر می دانند.
. در انسان ها حجم سلول های بتا در بدو تولد طبیعی است ولی بعلت تخریب خود ایمنی که طی ماهها و سال ها رخ می دهد این سلول ها به تدریج از بین می روند در نتیجه ترشح انسولین رو به کاهش گذاشته و بدن شخص نیاز به دریافت انسولین خارجی پیدا می کند. تا زمانی که قسمت اعظم سلول های بتا تخریب نشده (حدود ۸۰%) علایم بالینی دیابت آشکار نمی شوند. در ادامه دیابت نوع ۱، روند خود ایمنی بقیه سلول ها را نیز تخریب کرده و شخص به تدریج دچار فقدان انسولین می شود.
عدم وجود انسولین در خون موجب افزایش قند خون ناشتا می شود و همچنین ذخیره نشدن گلوکز در کبد پس از خوردن غذا، سبب افزایش قند خون پس از غذا (پست پراندیال) می گردد. از آنجاییکه انسولین تولید گلوکز از منابع دیگر را نیز کنترل می کند در غیاب انسولین تولید گلوکز از اسیدهای آمینه و همچنین شکستن مولکول های بزرگ به گلوکز بیشتر شده و همین امر باعث افزایش بیشتر گلوکز خون می شود. در صورت افزایش گلوکز خون و رسیدن آن به آستانه کلیوی (۱۸۰-۲۰۰mg/dl) ، مقداری از گلوکز وارد ادرار می شود که به آن گلیکوزوری گفته می شود که از علائم بیماری دیابت است.
در فقدان انسولین جهت تولید انرژی، مولکولهای چربی شکسته شده، اجسام کتونی تولید می کنند. اجسام کتونی یک سری مواد اسیدی هستند که تجمع بیش از حد آنها در خون به تعادل اسید و باز بدن آسیب وارد کرده و موجب ایجاد حالتی به نام کتواسیدوز دیابتی (DKA) می شود که از علایم آن می توان به تهوع، استفراغ، درد، بالا رفتن سرعت تنفس، بوی تنفس میوه گندیده و در صورت عدم درمان تغییر سطح هوشیاری و کما و مرگ اشاره کرد.
میزان شیوع دیابت نوع ۱ بسیار کمتر از نوع ۲ می باشد و حدود ۱۰-۵ درصد از کل موارد دیابت را نوع ۱ تشکیل می دهد. این نوع از دیابت در بین نژاد جنوب شرقی آسیا، سرخپوستان آمریکایی، سیاه پوستان افریقایی و اسکیموها نادر بوده و بیشتر در نژاد سفید پوست دیده می شود. آمار شیوع دیابت نوع ۱ در کشور فنلاند از بقیه کشورها بیشتر است. علائم دیابت نوع ۱ :
1.پرادراری (دفع زیاد ادرار) گاهی پرادرای در کودکان به صورت شب ادراری ظاهر می‌شود بخصوص در کودکان کوچکتر.
2.پرنوشی (دریافت زیاد مایعات)
3.کاهش وزن (علی‌رغم دریافت غذا)
4. پرخوری (مصرف زیاد موادغذایی)
5. ضعف، خستگی و تغییرات خلق و خو مانند: زودرنجی، تندخویی

تشخیص دیابت نوع۱

وجود دیابت نوع ۱ زمانی تشخیص داده میشود که :
قند خون ناشتا, بیشتر یا مساوی mg/dl126 باشد.
قند خون تصادفی( وسط روز) بیشتر یا مساوی mg/dl 200 همراه با علائم دیابت باشد و در روزهای مختلف نیز تکرار شود.
تست تحمل گلوکز خوراکی بیشتر یا مساوی mg/dl 200 باشد. (۲ ساعت بعد از خوردن قند) این تست هزینه بیشتر و اهمیت کمتری دارد و در مورد کودکان معمولا نیاز به انجام این تست نیست.